Sporoxeia vietnamensis D.V.Hai, Z.L.Lin & S.Jin Zeng	Strobilanthes spathulatibracteata D.V. Hai, Z.L. Lin & Y.F. Deng

Hình ảnh 02 loài mới phát hiện cho khoa học tại Khu Bảo tồn thiên nhiên Kim Hỷ

Khu Bảo tồn thiên nhiên Kim Hỷ có tổng diện tích 15.715,02 ha, là nơi lưu giữ một số nguồn gen quý, hiếm của các loại thực vật đặc hữu có nguy cơ tuyệt chủng như Du sam núi đá (Keteleeria davidiana), hiện có phân bố rất hẹp. Trên lãnh thổ Việt Nam, chỉ mới gặp ở hai tiểu quần thể gần nhau trên núi đá vôi thuộc các xã Kim Hỷ và Liêm Thủy, huyện Na Rì, tỉnh Bắc Kạn.

Các số liệu điều tra bước đầu cho thấy, Khu Bảo tồn thiên nhiên Kim Hỷ đang chứa đựng những tiềm năng lớn về đa dạng sinh học, trong đó đáng chú ý là hệ thực vật và các hệ sinh thái rừng trên núi đá vôi. Trong những năm gần đây, việc đẩy mạnh các hoạt động phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh đã làm cho diện tích rừng tự nhiên có chất lượng bị thu hẹp, tài nguyên sinh vật bị khai thác quá mức, nhiều giống mới du nhập vào tỉnh không được kiểm soát và tình trạng ô nhiễm môi trường ngày càng tăng ảnh hưởng tới đa dạng thực vật của khu vực.

Tổng hợp thành công khu hệ thực vật bậc cao có mạch

Nhằm góp phần xây dựng cơ sở khoa học để bảo tồn và phát triển các loài thực vật quý, hiếm nói riêng và hệ thực vật nói chung, việc nghiên cứu đánh giá thành phần loài thực vật là thực sự cần thiết. Trong đó, nghiên cứu đa dạng thực vật bậc cao có mạch có ý nghĩa khoa học nhằm bổ sung đầy đủ, toàn diện về đa dạng thực vật tại vùng nghiên cứu, đề xuất bảo tồn đa dạng sinh hoc, bảo vệ rừng đặc dụng, tìm kiếm, phát hiện và ghi nhận các loài thực vật mới, phát triển nguồn tài nguyên thực vật rừng có hiệu quả.

Từ thực tế trên, TS. Đỗ Văn Hài và nhóm nghiên cứu Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật đã thực hiện nhiệm vụ “Nghiên cứu tính đa dạng, đánh giá hiện trạng thực vật bậc cao có mạch, đề xuất các biện pháp bảo tồn và phát triển bền vững tại khu Bảo tồn thiên nhiên Kim Hỷ, tỉnh Bắc Kạn” (mã số: VAST04.09/22-23).

Nhóm nghiên cứu đi thực địa tại Khu Bảo tồn thiên nhiên Kim Hỷ

Qua quá trình nghiên cứu, các nhà khoa học đã tổng hợp thành công khu hệ thực vật bậc cao có mạch tại Khu Bảo tồn thiên nhiên Kim Hỷ với 1251 loài và dưới loài thuộc 728 chi, thuộc 170 họ thực vật của 06 ngành thực vật bậc cao có mạch. Đồng thời, TS. Hài và cộng sự đã tổng hợp 14 nhóm giá trị sử dụng của các loài: Nhóm cây làm thuốc có số loài lớn nhất với 749 loài, nhóm cây cho gỗ 257 loài, nhóm cây làm cảnh 141 loài, nhóm cây ăn được 134 loài. Các nhóm cây có số lượng ít là vật liệu xây dựng 14 loài, nhóm cây cho nhựa 09 loài. Về mức độ quý hiếm, trong số 1251 loài thực vật bậc cao có mạch được ghi nhận: 313 loài có tên trong Danh lục đỏ IUCN (2023), 65 loài có tên trong Sách đỏ Việt Nam (2007), 85 loài có tên trong Nghị định số 84/2021/NĐ-CP ngày 22 tháng 09 năm 2021 của Chính phủ về quản lý thực vật rừng, động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm và thực thi Công ước về buôn bán quốc tế các loài động vật, thực vật hoang dã nguy cấp. Nhóm nghiên cứu đã xây dựng 06 sơ đồ điểm phân bố các loài thực vật đặc hữu, nguy cấp quý, hiếm có nguy cơ tuyệt chủng, ưu tiên bảo tồn tại khu Bảo tồn thiên nhiên Kim Hỷ.

Trong khuôn khổ của đề tài, TS. Hài và cộng sự đã xác định được 02 nhóm nguyên nhân (trực tiếp và gián tiếp), với 11 nguy cơ gây tổn thất và suy giảm đa dạng sinh học, từ đó đề xuất 07 nhóm giải pháp cụ thể để bảo tồn và phát triển bền vững tại khu Bảo tồn thiên nhiên Kim Hỷ. Qua đây, các nhà khoa học tiếp tục đề xuất điều tra, nghiên cứu giải pháp phục hồi một số quần thể thực vật quý hiếm, có ý nghĩa khoa học và giá trị kinh tế và điều tra các nhóm taxon cụ thể, đặc biệt các loài phân bố ở khu vực núi đá vôi. Kết quả nghiên cứu đã đưa ra đánh giá phù hợp về giá trị đa dạng thực vật, nhiều loài đã được khẳng định sẽ là những tư liệu quan trọng đóng góp cho công tác bảo tồn. Nghiên cứu này đã cập nhật, bổ sung và quản lý cơ sở dữ liệu về thực vật bậc cao có mạch tại khu bảo tồn, là những dữ liệu quan trọng, góp phần cho việc soạn thảo các tập Thực vật chí Việt Nam trong giai đoạn tiếp theo.

Kết quả nghiên cứu được đăng trong 02 bài báo thuộc danh mục SCIE, 01 bài báo thuộc danh mục Scopus, 01 bài báo thuộc danh mục VAST02, hỗ trợ đào tạo 02 nghiên cứu sinh và được Hội đồng nghiệm thu cấp Viện Hàn lâm KHCNVN xếp loại A.

Tổng hợp: Chu Thị Ngân, Trung tâm Thông tin - Tư liệu
Xử lý tin: Thanh Hà